یاسایی چاکسازی کاری گەورەی لێ چاوەڕوان ناکرێت

دانا مەنمی

ئەگەر بگەڕێنەوە بۆ مێژوو بێگومان ئەوەمان بۆ روون دەبێتەوە كە چاكسازی لەسیستمی سیاسیدا رۆڵێكی گرنگی هەیە لەرێنیسانسی گەلاندا، گەلانی ئەوروپا چەندان سەدە سەرقاڵی ململانێی نەتەوەیی و ئاینی بوون، كە ئەمە بەسەدە تاریكەكان ناودەبرێن، بەڵام لەكاتێكدا كەنەوەیەكی نوێیان لێ دروست بوو لەروناكبیر و نوسەرو چاكساز ، توانیان چاكسازیەكی گەورە لەسیستمی سیاسی و ئاینی و فێركردندا بكەن ئەوروپایان لەسەدەكانی تاریكیەوە گەیاندە سەدەی روناكی ،لەنەفامیەوە بردیانن بەرەو زانست و مەعریفە، دواجاریش رابەرایەتی جیهانیان كەوتە دەست لەرووی شارستانی و پیشكەتنەوە.

شەستەکانی سەدەی ڕابردوو وڵاتی سەنگاپوور ئەوەندەی عەقڵ و خەیاڵ بڕکا لە گەندەڵی و تاوان وھەژاری دا ڕۆچووبوو ، هەتا پلە و پۆستەکانی حکومەت و دەوڵەتداری کڕین و فرۆشتنیان پێوە دەکرا ، دزو چەتە و ڕێگر و لەشفرۆشەکان لە داھات و دەستکەوتەکانییان ھاو پشک و ھاوبەش بوون ، بەڵام ( لی كوان یو ) کە یەکەم سەرۆک وەزیرانی ئەو ووڵاتە بوو، دوای سەربەخۆی سەنگاپوور لە ماوەی نزیکەی سی ساڵێک، سەنگاپور کە لە ڕیزی ووڵاتانی جیھانی سێیەم بوو، گەیاندییە ڕیزی ووڵاتانی پێشکەوتوو و کردی بە سەنتەرێکی گەورەی بازرگانی جیھانی و یەکێک لە چوار پڵنگەکانی کیشوەری ئاسیا ، (لی كوان یو) لەبارەی سەرکەوتنی وڵاتەکەیەوە دەڵێت : پێش ھەموو شتێک مرۆڤم بنیات نا، ئاوڕم لە مامۆستایان دایەوە و بەرزترین مووچەم بۆ بڕینەوە و ئەوانم گەیاندە ئەو پلە و پایەیەی کە شایانی بوون و پێپێم گووتن من دامودەزگاکانی دەوڵەتداریتان بۆ بنیات دەنێم و ئێوەش مرۆڤم بۆ بنیات بنێن . هەروەها دەشڵێت : ووڵاتە پێش کەوتووەکان بە پەروەردە و فێرکردن دەستیان پێکرد منیش بەوە دەستم پێکرد، گرنگیم بە ئابووری دادگەرانە دا زیاتر لە سیاسەت و شێوازەکانی فەرمانڕەوایی و زانکۆ و خوێندنگام بنیاتنا و لاوەکانم ناردە دەرەوە و بۆ ھێنانەوەی زانست و زانیاری.

قسەكردنی ڕۆژانە لەسەر كەیسی چاکسازی ئەگەر مەشغوڵ كردنی هاوڵاتیان و کات بەڕێکردن نەبێت هەنگاوێکی باشەو عیبرەتیش لە جێبەجێ کردنی یاساکەدایە ، ئێستا هەموو لایەنەکان لەفراکسیۆنە جیاوازەکان کۆکن لەسەر هەبوونی گەندەڵی و پێویستی جێبەجێکردنی یاسایی چاکسازی ،بەڵام بەپێی هەموو پێودانگێک ئەم چاکسازییەی کە پارتی دیموکرات بە پلەی بانگەشەی بۆ دەکات و زیاد لە قەبارەی خۆی گەورەی کردووە هەنگاوێکی شەرمنانەو خۆدزینەوەیە لە شکستی سیاسی و ئیداری و بەڕێوەبردن و ئابوری و پەروەردە .. هتد ،کە بە شێوەیەکی نازانستی هەرێمی کوردستانیان بەرەو ئاسۆیەکی نادیار بردووە ، چاکسازی بۆخۆی زانستە و پێویستی بەدامەزراوەی خاوەن ئیرادەی چاکسازی و بڕیاردەر هەیە ،چاکسازی پێویستی بە دامەزراوەیەک هەیە کە لێهاتوو کارامەو بوێر و ڕاشکاو بن ونیەتی خێریان لە چاکسازی ڕاستەقینەدا هەبێت نەک نیەتی تۆڵەکردنەوە لەبەرامبەر و لەیەکتر و بەرژەوەندی سیاسی و حیزبی و بنەماڵەیی بپارێزن ، چاکسازی لە ناو پرۆسەی سیاسی و ئیداری حکومەتداریدا نە بەتەنیا کەسێک و نە بەتەنیا لایەنێکی سیاسی ناکرێت ، بەڵکو پێویستی بە ئیرادەی گشتگیرو ڕاستگۆیی و یەکڕیزی و کۆدەنگی نیشتیمانی هەیە .

هەرێمی کوردستان پێویستی بە چاکسازی گشتگیر هەیە، پێویستە هەموو سێکتەرەکان چاکسازی تێدا بکرێت ، بەتایبەت داهاتی نەوت و پشکی کۆمپانیاکانی نەوت و گواستنەوەی نەوت و پشکی وڵاتان کە هێڵی سورن و تائێستا پارتی دیموکرات خۆی لەقەرەی نادات ! دواتریش پرسی داهات لە خاڵە سنورییەکان و کۆمپانیاکانی سیکوریتی و بابەتی قەرزەکانی حکومەتی هەرێم بۆ ئەوەندە قەرزارە و قەرزاری کێ یە؟ و وردەکارییەکانی بۆ پەڕلەمانتاران و خەڵکی کوردستان ڕوون بکرێتەوە ، ئەگەر دەتانەوێت قۆناغ بە قۆناغ هەرێمەكە چاك بكەن، ئەوە کارێکی باش دەکەن و خۆئەگەریش نا پرسی چاكسازی مەکەنە دروشم و موزایەدەی سیاسی !

یاسایی ئێستایی چاکسازی سەرباری هەموو تێبینیەکان نە ئەوەندە خراپە کە زەڕبی سفری بکەیت و نەئەوەندەش باشە کە بیکەیتە هەڵایەکی گەورە و بانگەشەیەکی زەبەلاحی بۆ بکەیت ، یاسایی ئێستایی چاکسازی تەنها کاری بچوکی پێدەکرێت و کاری گەورەی لێ چاوەڕوان ناکرێت ،یەعنی یاسایی چاکسازی ناتوانێت سیستەمی سیاسی و دارایی و ئابوری لە هەرێمی کوردستان ڕێکبخاتەوە ، چونکە ئەوانەی چاکسازی ئەکەن نوێنەرو ئەڵقە لەگوێی حیزب و لەناو حیزبیشدا خەمخۆری بنەماڵەو هەوڵەکانیشیان بۆ پاراستنی بەرژەوەندی بنەماڵە و حیزبە ، حیزب و بنەماڵەش بۆخۆی ئەو عیلەتەیە کە فەسادی لەناو سیستەم دا چاندووە ، هەڵبەت من دژی یاسایی چاکسازی نیم بەڵام لە قەدو باڵای ئەم حیزبانەو ئەم نوێنەرانە لە پەڕلەمان هەر ئەوەی لێ سەوز دەبێت و چیتر لێمانی مەکەن بە هەڵایەکی گەورە !